Van de voorzitter
Zijn we opnieuw op weg naar een droogterecord? Grondwaterpeil op veel plaatsen nog steeds te laag. De waterkwaliteit blijkt onder de maat. De biodiversiteit gaat nog steeds verder achteruit. Zeer zorgelijke ontwikkelingen en grote uitdagingen dus. Wat doen we hier nu allemaal echt aan? Deze keer vooral extra aandacht voor de ondergrond en de verschillende bodemkwaliteiten. Alle gemeenten moeten uiterlijk 31-12-2024 een omgevingsvisie gereed hebben. De omgevingsvisie richt zich op de fysieke leefomgeving als geheel. Dit is dus inclusief de bodem en ondergrond. Deze bodemkwaliteiten kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de maatschappelijke opgaven uit de omgevingsvisie. Grondwater maakt deel uit van de bodem en is daarmee ook deel van de fysieke leefomgeving.
Geweldig blij zijn we met de gulle gift van Eyckenstein Natuur Beheer van maar liefst 400,- euro ! Landgoed Eyckenstein is al jaren een zeer gewaardeerde en betrokken Partner van het Geopark, met grote inzet voor natuur- en waterbeheer. Ook van daaruit een toelichting op de droogteproblematiek.
Afgelopen maand hebben we kennisgemaakt met Mirjam Sterk, de nieuwe gedeputeerde voor o.a. het Geopark in de provincie Utrecht. Nuttig en constructief overleg. We zien reikhalzend uit naar het (inmiddels een jaar uitgestelde) besluit over de noodzakelijke steun en inzet vanuit de provincies voor het Geopark. En we hebben in Rhenen, Soest en Utrechtse Heuvelrug presentaties verzorgd voor geïnteresseerden, respectievelijk bij het Cuneragilde, de Historische Vereniging en Heuvelrug Senioren.
We kunnen gelukkig ook weer een Geo-excursie aankondigen, bij Leersum. Dit keer georganiseerd door Partner IVN-afdeling Heuvelrug en Kromme Rijn, ter gelegenheid van het feit dat zij dit jaar haar 40-jarig bestaan viert.
Er worden momenteel activiteiten ontplooid om verdere en betere invulling te geven aan de zo gewenste educatie over onze leefomgeving. Samen met Partner OGVE worden voor 4 Geosites pilots uitgewerkt om te bepalen hoe voor deze sites educatie het beste gerealiseerd kan worden.
Een goed voorbeeld hiervan is de veldwerkexcursie met leerlingen van de Huizermaat Scholengemeenschap die o.a. grondboringen verrichtten, begeleid door IVN en OGVE.
Wederom een interessant artikel van Hans Hoes, dit keer over Geosite 's Graveland. En opmerkelijk: in de "NS-wandelingen top 5" staan maar liefst 3 wandelingen in het Geopark. En, alsof de terechte aandacht voor onze leefomgeving nog niet genoeg is: de wielerkoers VUELTA doet dit jaar Nederland aan; meer precies: Utrecht en de Heuvelrug. Met name etappe 2, op zaterdag 20 augustus, voert langs de Geosites Plantage Willem III en de Uiterwaarden van de Nederrijn. En er zal ook gefietst worden op de voormalige start- en landingsbaan van Park Vliegbasis Soesterberg.
Op 21 april was het feest bij Geologisch Museum Hofland dat dit jaar 50 jaar bestaat. Het museum, middenin het Geopark-gebied, is een belangrijke Partner van het Geopark en toont op een mooie en aansprekende manier het ontstaan van onze leefomgeving.
Tenslotte tonen wij hier graag digitaal onze nieuwe flyer. Desgewenst kan deze ook op papier - in 3en gevouwen op A3-formaat - thuis bezorgd worden. De flyer is inmiddels ondermeer uitgedeeld op de Informatiemarkt van de provincie Utrecht en afgeleverd bij alle 517 afgelopen maand geïnstalleerde gemeenteraadsleden in de 22 bij het Geopark behorende gemeenten.
Hartelijke groeten,
Marc Hofstra
Geo-excursies
14 mei 2022
IVN Natuurfestival - Geoparkwandeling: van stuwwal tot stuifzand
Het gebied rondom Valkenheide heeft een bijzondere geologische ontstaansgeschiedenis. Tijdens deze veelzijdige wandeling gaan we op zoek naar sporen hiervan. Ook vertellen we over de rol die de mens speelde en over de natuur die we nu tegenkomen. Wandel mee naar stuwwallen, stuifzanden en vennen en beleef het landschap mee.
Meld je hier aan voor deze wandeling op 14 mei.
Partner Geologisch Museum Hofland 50 jaar!
Afgelopen maand vierde Partner Geologisch Museum Hofland haar 50-jarig bestaan. Het museum, tevens educatief centrum, is een belangrijke hotspot midden in het Geopark en vertelt en showt de verhalen over het ontstaan van het gebied. Burgemeester van Laren, Nanning Mol, refereerde o.a. aan de logische verbondenheid met het Geopark. Op naar de volgende 50!
voorzitter Gert Bosscher
burgemeester Nanning Mol
Sporen van overvloedig water
Uit de Nieuwsbrief van onze Partner landgoed Eyckenstein. 
Hoe komt het dat we soms zo’n last van de droogte hebben? Dat heeft verschillende oorzaken. In onze moderne tijd hebben we te maken met enorme grondwateronttrekkingen door met name industrie en waterleidingbedrijven. De totale grondwateronttrekking in Nederland bedraagt ruim 1.100 miljoen m3 per jaar (2019). En als er veel water valt, dan wordt dit bovengronds via een uitgebreid slotenstelsel afgevoerd, omdat we onze voeten graag droog willen houden. Door deze oorzaken is het grondwater zo veel lager komen te staan dat de bomen er in droge tijden met hun wortels niet meer bij kunnen komen.
In klimaatdiscussies wordt de sterfte van bomen vaak in de eerste plaats aan het veranderende klimaat geweten, maar met de grondwaterstand die hier van nature voorkomt, zouden lange warmteperiodes geen groot probleem moeten zijn. De echte oorzaak van de verdroging van bossen moeten we zoeken in de overmatige ondergrondse onttrekking en bovengrondse afvoer van water. zie verder ...
Onze Bodem / Ondergrondkwaliteiten
Alle gemeenten moeten uiterlijk 31-12-2024 een omgevingsvisie gereed hebben. De omgevingsvisie richt zich op de fysieke leefomgeving als geheel. Dit is dus inclusief de bodem en ondergrond. Deze bodemkwaliteiten kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de maatschappelijke opgaven uit de omgevingsvisie. Grondwater maakt deel uit van de bodem en is daarmee ook deel van de fysieke leefomgeving.
De bodem kent verschillende bodemkwaliteiten. Het is voor overheden belangrijk om in het proces van de omgevingsvisie daar kennis van te nemen. Dit om goede afwegingen te kunnen maken ten behoeve van de gewenste doelen en ambities uit de omgevingsvisie. Of bij de vertaling daarvan naar regels in het omgevingsplan. Bijvoorbeeld voor het bouwen van woningen. Daarbij is het van belang dat de chemische kwaliteit van de bodem past bij de beoogde functie. De bodem heeft ook een draagkwaliteit die maakt óf en hoe er op gebouwd kan worden. De bodem en het grondwater dat daar in zit, gebruiken we daarnaast voor onze drinkwatervoorziening. De ondergrond biedt ook kansen voor de energieopgave door het gebruik van bodemenergie en geothermie. Daarnaast kunnen maatregelen ten behoeve van klimaatadaptatie de bodem benutten.
De bodem heeft ook belangrijke kwaliteiten in de vorm van aardkundige en archeologische waarden. Deze hebben een belangrijke historische, culturele en esthetische functie. De overheid kan deze locaties, gebieden of fenomenen beschermen. Verdroging, vermesting, verarming, verdichting en verzilting kunnen de kwaliteit van de bodem bedreigen.
De checklist ondergrondkwaliteiten van ruimtexmilieu.nl maakt inzichtelijk welke bodemkwaliteiten relevant kunnen zijn.
https://iplo.nl/thema/bodem/regelgeving/omgevingswet/wetsinstrumenten/omgevingsvisie/
Verschillende soorten ondergrondkwaliteiten
Bodem en ondergrond kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de maatschappelijke opgaven uit de omgevingsvisie. Het is daarom van belang om vanuit het bodemwerkveld vroegtijdig aan te haken bij de totstandkoming van de omgevingsvisie van uw gemeente of provincie. Op die manier worden bodem en ondergrond tijdig verankerd in het beleidsontwikkelingsproces rondom de Omgevingswet. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft de ambitie uitgesproken dat elke gemeente in haar omgevingsvisie de bijdrage van bodem en ondergrond aan maatschappelijke opgaven beschrijft. Zie voor meer informatie de VNG-pagina over ondergrond in de omgevingsvisie.
Onderwijsexcursie Geologie van het Gooi en Eemland
Educatie is een belangrijke pijler voor het verkrijgen van de Unesco erkenning als Geopark. Een werkgroep van het Geopark maakt de educatieparagraaf. Het is daarvoor van belang zoveel mogelijk educatieve activiteiten, voor zowel volwassenen als kinderen van de deelnemende partners van het Geopark HGV in beeld te krijgen en deel te laten worden van de Geopark aanvraag. De veldwerkexcursie kan daarvan een voorbeeld zijn.
Organiseert uw organisatie educatieve activiteiten, meldt deze dan aan bij geoparkhgv@gmail.com of voorzitter@omgevingseducatie.nl
De veldwerkexcursie
De docenten van de Huizermaat Scholengemeenschap hadden geen betere dag dan 12 april kunnen kiezen voor de veldwerkexcursie van de tweede klassen (van mavo tot VWO). Het was de eerste zomerse dag (meer dan 20 graden) van 2022. Deze dag is een onderdeel van het Hoofdstuk over landschappen in Nederland zegt Arjen van der Bij, de docent die de dag heeft voorbereid. Op school is extra aandacht besteed aan het verschil in bodem en de ontstaansgeschiedenis van hoog en laag Nederland. Dit past in het vak Oriëntatie op de samenleving, aardrijkskunde en geschiedenis. De ideeën worden afgestemd met Omgevingseducatie, die met de IVN ook voor ondersteuning op de dag zelf zorgt. zie verder
NS-wandelingen top 5, waarvan 3 in het Geopark
Populair, dat zijn de door Wandelnet samengestelde NS-wandelingen. In totaal zijn er 45 van deze wandelingen die lopen van station tot station. De populairste is NS-wandeling de Utrechtse Heuvelrug. Bekijk de drie wandelingen in het Geopark:
Utrechtse Heuvelrug (1), van NS station Driebergen-Zeist naar NS station Maarn (8 of 14 km)
Blauwe Kamer Rhenen (2), rondwandeling vanaf NS station Rhenen (10, 12, 15 of 18 km)
De Vuursche (5), van NS station Baarn naar NS station Hollandsche Rading (9 of 13 km)
En we hebben inmiddels zelf al 102 wandelingen en 20 fietsroutes die met uitgebreide beschrijving en RouteYou kaart beschikbaar zijn,
zie verder ...
Goed voorbeeld doet goed volgen
Onlangs ontvingen wij een spontane gift van Landgoed Eyckenstein Natuur Beheer van maar liefst 400 euro hetgeen we uitstekend kunnen gebruiken.
Landgoed Eyckenstein, een van de particuliere landgoederen in het Geopark, ligt op de grens van de hogere droge zandgronden en de lagere natte veengebieden. Dat maakt het landschap zeer gevarieerd. De ontstaansgeschiedenis is nog steeds in het landschap kunt terugzien in de vorm van oude sloten en greppels, lanen en andere landschapselementen. Al deze elementen herinneren aan vroegere ontginningen en de daarop volgende menselijke activiteiten.
Eyckenstein is al jaren een zeer gewaardeerde en betrokken Partner van het Geopark, met grote inzet voor natuur- en waterbeheer.
Informatiemarkt voor gemeenteraadsleden
De informatiemarkt voor gemeenteraadsleden, in het provinciehuis van Utrecht. We waren er uiteraard weer bij.
Castellum Fectio - het grootste en een van de oudste Romeinse forten in ons land
een film van Marcel Creemers
Enkele jaren geleden is er naast het bekende Fort bij Vechten (Houten, Bunnik) een lage brede betonnen plint aangelegd die een heel goede indruk geeft van de omvang van het castellum (2,7 hectare) dat daar door de Romeinen is gebouwd. In de loop van een krappe drie eeuwen is dit fort wel vijf keer herbouwd, dus de vraag hoe “het fort” er uit heeft gezien is niet zomaar te beantwoorden. Er waren vier houten en twee tufstenen versies. Wat je in deze video ziet is de laatste tufstenen versie die tussen 211 en 235 gebouwd is. De camera maakt een ruim 10 minuten lange tour door dit fort en zijn omgeving.
Als uitgangspunt voor de animatie zijn de afmetingen en contouren van het fundament gebruikt, dat in de jaren '40 van de vorige eeuw is opgegraven door Remouchamps en Holwerda. Wat er op dat fundament precies heeft gestaan is niet helemaal duidelijk. Er lopen nog discussies over en er bestaan uiteenlopende tekeningen van dit castellum. Voor de film, klik hier.
Deze film staat uiteraard in het Geo-Filmhuis, kijk daar eens naar andere interessante geo-films.
Geopark Flyer
Ons burgerinitiatief heeft geen vaste inkomsten, elke bijdrage helpt en is zeer welkom op
NL62 RABO 0322 0867 60, t.n.v. Stichting Geopark Heuvelrug Gooi en Vecht , officieel erkend als ANBI.
Helpt u mee anderen te attenderen op de mogelijkheid zich in te schrijven voor deze Nieuwsbrief?