Van de voorzitter
Nummer 30 alweer! Meer dan 3 jaar geleden, eind 2018, maakten we onze eerste nieuwsbrief. We sturen er sindsdien dus al 3 jaar ongeveer 9 per jaar uit.
Afgelopen 30 mei was het dan zover: de vanwege corona uitgestelde najaarsbijeenkomst, bij Partner de Hoorneboeg aan de Hoorneboegse heide. We waren bijeen met 50 Partners en andere direct betrokkenen om bij te praten over het Geopark: de stand van zaken, wat er allemaal al gedaan is en hoe verder. Een uitstekende sfeer en veel positiviteit op een geweldige locatie. Onder leiding van Hans van der Pas, voorzitter van ons Strategisch Beraad, werd achtereenvolgens het woord gevoerd door ondergetekende, Luuk Keunen van RAAP, Els Otterman van het waterschap Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Bart Heller, wethouder in Hilversum, en Mirjam Sterk, gedeputeerde in de provincie Utrecht.
Als voorzitter was het aan mij om nog even kort de essentie van het hoe en wat van het Geopark op een rijtje te zetten en aan te geven wat er inmiddels allemaal - door vrijwilligers! - gerealiseerd is. Denk bijvoorbeeld aan de 41 uitgebreid beschreven Geosites, meer dan 60 Partners en de 7 gerealiseerde projecten - Ontdekkaarten en Informatieboekjes - in 7 deelgebieden, projecten mogelijk gemaakt dankzij financiële bijdragen van fondsen, gemeenten en waterschappen.
Luuk Keunen, senior historisch geograaf bij Partner RAAP, gaf een inhoudelijk interessante presentatie over het gebied, over het ontstaan en de invloed van de mens. Luuk was eerder verantwoordelijk voor de beschrijvingen van de 41 Geosites, allemaal te vinden op onze website.
Els Otterman, hoogheemraad van het waterschap Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, vertelde het verhaal over het water en de uitdagingen die de klimaatverandering met zich mee brengt. Hoe om te gaan met meer droogte èn meer wateroverlast. Water is hoofdonderwerp in het Geopark, dat bijdraagt aan een toenemend waterbewustzijn. Mede daarom steunen alle 3 de waterschappen - Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Vallei en Veluwe en Amstel Gooi en Vecht - het Geopark.
Bart Heller, wethouder in Hilversum, ging vooral in op het belang van de verhalen over allerlei plekken in het gebied. En - sprekend uit eigen ervaring - hoe belangrijk het is voor later dat kinderen daar al vroeg kennis mee maken. Bart gaf verder aan achter het burgerinitiatief te staan en met andere gemeenten in de Regio Gooi en Vecht ook Partner te willen worden, maar even af te wachten tot de provincies ook zo besluiten.
Mirjam Sterk, gedeputeerde in de provincie Utrecht, gaf aan het een prachtig initiatief te vinden, iets waar ook eigenlijk niemand tegen kan zijn, maar voor een besluit over steun eerst nog meer uit te willen zoeken over alle mogelijke consequenties. Een besluit over de zo noodzakelijke steun vanuit de provincies wordt inmiddels niet meer voor de zomer verwacht; we hopen nu op een positief besluit direct na de zomer.
Een van de aanwezigen was ook Harald Bergmann, naast burgemeester van Middelburg lid van de Nederlandse Unesco-Commissie, met Geoparken in zijn portefeuille. Hij was ronduit positief over wat hij zag en hoorde: "dit is wat mij betreft een Michelin-ster waard!"
Vanuit het Geopark zeggen we tegen de provincies en gemeenten die nog geen Partner zijn: Sluit je aan en doe mee met dit unieke initiatief. Maak gebruik van de grote bijdrage die het Geopark levert aan bewustwording over onze leefomgeving en het water; dat kan wel eens minder kosten dan steun onthouden. Niemand zal er iets bij verliezen; iedereen zal er bij winnen. Alles voor een duurzamere toekomst, ter ere van onze leefomgeving en de mensen die hier wonen en werken!
Verder in deze nieuwsbrief: een nieuwe Partner, een nieuwe excursie, informatie over het archeologisch onderzoek Scars of War, een bijdrage van Jos Bazelmans over Veeneiken en van Hans Hoes over Landgoederen in 's-Graveland en Langbroek. Afsluitend een update over wat er al allemaal op de website te vinden is, ons Information Warehouse.
Hartelijke groeten,
Marc Hofstra
Geo-excursies
Geoparkwandeling door de Lange Duinen in Soest
De IVN-wandeling van zondag 12 juni 2022 is tevens een Geoparkwandeling. De wandeling van 1,5 tot 2 uur en voert door de Lange Duinen bij Soest.De wandeling begint op de onverharde parkeerplaats op de hoek van de Middenlaan en de Schapendrift in Soestduinen. Dat is 3 minuten lopen vanaf Restaurant Soestduinen. De wandeling is gratis en begint om 14.00 uur. Aanmelden is niet nodig. zie verder
Nieuwe Partner
Stichting Cuneragilde Rhenen
Het Cuneragilde wil de cultuurhistorie van Rhenen onder brede aandacht brengen. Wij verzorgen rondleidingen en de openstelling van de Cunerakerk.
Bij voorbeeld: Na 298 treden en bezichtiging van vele interessante details, waaronder de beiaard, heeft u vanaf de top van de kerk een schitterend uitzicht over o.a. de Betuwe. zie verder
Landgoederen in 's-Graveland en Langbroek
Een bijdrage van Hans Hoes, Vrienden van het Gooi
Er zijn overeenkomsten en verschillen tussen ‘s-Graveland met een tiental landgoederen en Langbroek en omgeving met een elftal landgoederen. Beide
plaatsen liggen aan de westzijde van de (Utrechtse) Heuvelrug. Alle landgoederen zijn ontstaan vanaf de 16e en 17e eeuw en vooral gesticht en bewoond door de gegoede burgerij van Amsterdam respectievelijk Utrecht. zie verder
Citizen science project ‘Scars of War’ van start
Veel kazematten en bunkers uit de Tweede Wereldoorlog zijn bekend, maar veel militair erfgoed is nog niet ontdekt. Wat gaat er schuil in het landschap van de Utrechtse Heuvelrug en het Gooi? De komende maanden gaan we via het onderzoek Scars of War samen met honderden vrijwilligers onontdekte archeologische sporen zoals bomkraters en loopgraven in kaart brengen. Iedereen kan meedoen.
Het onderzoek Scars of War is uniek; nog niet eerder was er een citizen science project naar het landschap van de Tweede Wereldoorlog in de provincies Utrecht en Noord-Holland. Vrijwilligers gaan hoogtekaarten (LiDAR) afspeuren en markeren wat zij zien. Dit onderzoek is een initiatief van archeologen Wouter Verschoof-van der Vaart en Anton Cruysheer van Landschap Erfgoed Utrecht. zie verder
Veeneiken
Een bijdrage van Jos Bazelmans, RCE
Door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed worden regelmatig veeneiken geborgen aan beide zijden van de Vecht in Weesp. Oorspronkelijk groeiden ze in een elzenbroekbos. Er werden intussen 190 exemplaren bemonsterd. De eiken stammen uit de 13de eeuw voor Chr. tot in de vierde eeuw na Chr. Samen met 140 andere veeneiken uit dezelfde periode die eerder in het gebied van Vecht en Angstel zijn gevonden, geven ze een beeld van de lokale bosgeschiedenis en hoe deze past in de landschappelijke ontwikkeling van het gebied. De eerste opvallende constatering is dat er al eeuwen voor het ontstaan van beide rivieren – rond 800 voor Chr. – eiken in het gebied groeiden.
Het kan zijn dat er mogelijk al veel eerder kleine en later opgeruimde verbindingen tussen de Rijn en lokale veenmeren bestonden, waardoor voor de eiken essentieel eutroof water werd aangevoerd. In de tweede plaats lijkt geen sprake te zijn van een sturende invloed van het ontstaan van Vecht en Angstel op de lokale bosontwikkeling. Er is sprake van een zich steeds weer vernieuwend bosbestand. Vermeld moet echter worden dat de bosaanwas in de laatste eeuwen voor Chr. sterk vermindert. Uiteindelijk gaat het bosbestand in de midden- of laat-Romeinse tijd ten onder. Een natuurlijke oorzaak is mogelijk maar het kan zeker ook gaan om grootschalige boskap door de lokale bevolking en later het Romeinse leger.
In Tussen Vecht en Eem (2022, jrg. 40 (1) verscheen een artikel over het onderzoek. Zie ook de film hierover.
Information Warehouse
De digitale omgeving van het Geopark maakt momenteel gebruik van drie 'sites', te weten de website, een landkaarten platform en een grote hoeveelheid wandel- en fietsroutes, ondergebracht op de site van RouteYou.
De website, het snelst te vinden via geoparkhgv.nl, bevat zo'n 285 webpages met een breed scala aan informatie over onze ondergrond, te lezen in 10 talen en in het Nederlands ook te beluisteren. Centraal staan de 41 Geosites, uitgewerkt in een Publieksversie met een aparte meer wetenschappelijke Onderbouwing.
Daarnaast onderkennen we momenteel zo'n 109 Geo-hotspots, locaties waar wel degelijk iets te zien en te beleven is van de ondergrond en waar bij velen een wandeling is uitgezet en het gebied(je) zowel aardkundig als cultuur-historisch uitgebreid wordt omschreven, de zog. Geopaden.
Het kaartenplatform
Al tijdens de voorbereidingsfase voor de formele stichting ondersteunde de Provincie Utrecht ons door het gebruik van hun GIS systeem ter beschikking te stellen. Dit Geografisch Informatie Systeem wordt door alle overheden gebruikt om allerlei locatie gebonden informatie vast te leggen, denk bijv. aan kadaster e.d. Je kunt het zien als een soort Google-earth systeem waar je met eigen ontworpen symbolen allerlei fenomenen zichtbaar kunt maken zoals, uiteraard geosites en -hotspots, maar ook buitenplaatsen, natuurterreinen, botanische tuinen, gemalen, molens, grafheuvels, vestingen, enz. én de wandel- en fietsroutes, allemaal met een directe link naar achtergrond informatie.
Ook staan daar de kaarten met de diverse vormen van terreinbescherming zoals NN, Natura2000 en de provinciale gebieden met aardkundige waarde.
Al met al 15 verschillende kaartlagen.
zie verder
RouteYou
Dit is een platform voor o.a. wandel- en fietstochten, zelf in te tekenen, dat de mogelijkheid biedt om deze routes te downloaden naar diverse apparaten, bijv. smartphones, waardoor je steeds kunt zien of je nog wel goed loopt. Hopelijk kijkt men niet alleen op het schermpje maar ook om zich heen.
Een groot aantal van deze wandelingen zijn samengesteld t.b.v. de Geopad boekjes.
Daarnaast is gebruikt gemaakt van toepasselijke bestaande routes van andere partijen zoals VVV's.
Er zijn op deze wijze momenteel 102 geo-wandelingen opgenomen en 20 geo-fietstochten.
zie verder
Utrecht 900 jaar
Vorige week zijn de festiviteiten in Utrecht van start gegaan ter gelegenheid van het feit dat de stad 900 jaar geleden stadsrechten kreeg. We feliciteren stad en inwoners van harte.
Zie ook https://www.utrecht.nl/wonen-en-leven/vrije-tijd/utrecht-900-jaar/
VUELTA 2022
De wielerkoers VUELTA doet dit jaar Nederland aan. Meer precies: Utrecht en de Heuvelrug. Met name etappe 2, op zaterdag 20 augustus, gaat over een mooi traject dwars door het Geopark. Bij Rhenen komt de karavaan vanuit Den Bosch over de Rijnbrug, over de Nederrijn, de provincie binnen. Gevolgd door de eerste beklimming van de Vuelta, de Amerongseberg op, met 69 meter de hoogste berg van de provincie. Daarna wordt ook Soesterberg aangedaan. De etappe eindigt in de stad Utrecht. Onderweg twee Geosites:
- Plantage Willem III
Plantage Willem III ligt op de glooiende zuidflank van de stuwwal van de Utrechtse Heuvelrug. Gallowayrunderen en schapen grazen er nu op een uitgestrekt schraal-graslandgebied dat langzaam afhelt naar de Rijn in het zuiden. Boomgroepen, bosjes en lanen herinneren aan de grote tabaksplantage die hier omstreeks 1855 werd aangelegd. De ontstaanswijze van deze glooiende helling ligt in een nog veel verder verleden. In de voorlaatste ijstijd spoelden hier grote massa’s smeltwater over de stuwwal. zie verder ...
- de Uiterwaarden van de Nederrijn
Al vele duizenden jaren stroomt de Rijn langs plekken die we nu kennen als Rhenen, Elst en Amerongen. Die rivier snoepte steeds stukjes van de hogere zandgronden af. Daardoor ontstond een markante overgang in het landschap, van riviervlakte naar stuwwal. Tegelijk verlegde de rivier ook steeds zijn loop. Oude rivierbeddingen en –beddinkjes verlandden, maar zijn als geulen in het terreinreliëf nog herkenbaar. zie verder ...
Zie ook: www.lavueltaholanda.com
Ons burgerinitiatief heeft geen vaste inkomsten, elke bijdrage helpt en is zeer welkom op
NL62 RABO 0322 0867 60, t.n.v. Stichting Geopark Heuvelrug Gooi en Vecht , officieel erkend als ANBI.
Helpt u mee anderen te attenderen op de mogelijkheid zich in te schrijven voor deze Nieuwsbrief?