Van de voorzitter
Op 3 november zaten we aan de ontbijttafel met de commissaris van de Koning en alle gedeputeerden van de provincie Utrecht om te praten over de opgaven en ambities voor de komende 4 jaar en hoe we het beste gezamenlijk kunnen optrekken. Samenwerken en concrete stappen zetten, daar gaat het nu om. Ik citeer hier graag jarige Loesje: "Waarom moeilijk doen als het samen kan". En goeie start van de dialoog tussen provincie Utrecht en samenleving.
Het Geopark is een logische partner voor de provincies en de programma's voor de landelijke gebieden. We dragen onder meer bij met veel informatie over onze leefomgeving en daarmee ook aan verhoging van de bewustwording bij bewoners en gebruikers van het gebied, nodig voor het draagvlak voor de noodzakelijke vernieuwingen. En aan een uitgebreid netwerk dat zich van onderop inzet. Zo hebben, naast het Geopark, ook onze Partners Heuvelrug in Goede Banen en Kromme Rijncorridor zich gemeld om bij te dragen aan de vervolgstappen van het Utrechts Programma Landelijk Gebied (UPLG).
Blij met het topadvies van Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Paul Roncken "Operatie Heuvelrug, een toekomstbeeld voor het centrale deel van de Utrechtse Heuvelrug", "van A(mersfoort) tot Z(eist)". In het 2e belangrijkste aandachtspunt staat: "... neem Nationaal Park Nieuwe Stijl in samenhang met een UNESCO Global Geopark als uitgangspunt ...". Hiermee worden verschillende rug, flank en kwel natuurkernen met elkaar verbonden, tot in de stedelijke ruimten eromheen. Vanuit het Geopark staan we uiteraard achter dit advies en wij adviseren en verzoeken de provincie Utrecht dit advies over te nemen.
En hoera! De 80ste Partner is een feit! Nadat al eerder THW (Tussen Heuvelrug en Wetering) Partner werd heeft nu ook TVE (Tussen Vecht en Eem) zich als Partner aangesloten. En zo wordt het netwerk van lokale initiatieven/organisaties dat zich inzet en van elkaars kennis en ervaring gebruik kan maken alsmaar sterker.
Op 9 oktober maakte Partner het KNMI de KNMI '23-klimaatscenario's bekend. De vier nieuwe scenario’s schetsen hoe het toekomstige klimaat in Nederland eruit kan zien. Alle vier de scenario’s laten zien dat we hoe dan ook te maken krijgen met zeespiegel- en temperatuurstijging, drogere zomers en nattere winters. En dat heeft onherroepelijk gevolgen voor onze leefomgeving en de waterhuishouding.
En afgelopen maand waren er ook weer verschillende leuke en interessante Geopark-excursies, met dank aan de medewerking en inzet van onze Partner IVN en verschillende lokale afdelingen.
Hartelijke groeten,
Marc Hofstra
Nieuwe Partners
De onderstaande organisatie heeft onlangs een Partner- of Steunverklaring ondertekend en geeft daarmee aan dat zij achter het burgerinitiatief Geopark Heuvelrug staan en dat waar mogelijk zullen ondersteunen:
Tussen Vecht en Eem
Het gebied waarin de Stichting Tussen Vecht en Eem (TVE) actief is, omvat het hele Gooi als uitloper van de Utrechtse Heuvelrug, de lage (of natte) delen ten oosten van de Vecht en het Eemland ten westen van de Eem. Een gebied met een unieke en bewogen geschiedenis in een veelzijdig landschap.
De Stichting Tussen Vecht en Eem vindt het als netwerkorganisatie belangrijk dat inwoners en bezoekers van deze streek gemakkelijk toegang krijgen tot wat het Gooi, de Vechtstreek en Eemland in de loop van de tijd zo bijzonder heeft gemaakt.
De activiteiten van de stichting richten zich dan ook op:
-Het wekken van belangstelling voor en het bevorderen van onderzoek naar de historie van de bovengenoemde regio en het verbreiden van deze regionale geschiedenis;
-Het behoud van cultuur-historische en karakteristieke waarden;
-Het stimuleren van samenwerking van aangesloten organisaties en andere instellingen op historisch en aanverwant gebied.
foto: Ana van der Mark, voorzitter van TVE, heeft de verklaring ondertekend.
Geo-excursies
Onlangs waren er weer een aantal IVN/Geopark excursies, wat sfeerfoto's:
Westbroekse Zodden
met geïnteresseerde jeugd
het ontstaan van de heuvelrug
Nationaal Park in samenhang met Geopark uitgangspunt
Eerder deze maand heeft Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Paul Roncken zijn advies "Het toekomstbeeld voor het centrale deel van de Utrechtse Heuvelrug" aangeboden aan het College van Gedeputeerde Staten en Provinciale Statenleden van Utrecht.
In dit advies worden de belangrijkste ruimtelijke aandachtspunten beschreven als resultaat van het toekomstbeeld. De aandachtspunten zijn:
1 Hoewel het A(mersfoort) - Z(eist) gebied getypeerd kan worden als het 'groene hart' van de Utrechtse Heuvelrug, zal het op basis van de huidige plannen voor mobiliteit tevens één van de best bereikbare regio's zijn binnen de provincie Utrecht en daarmee: toenemende bouwlust en belasting van bodem- en watersysteem. Zonder ruimtelijke herverdeling die meer noord-zuid georiënteerd is, zal de smalle ruimte tussen de snelweg A28 en de provinciale 'Wegh der Weegen' verdichten tot een barrière die de natuur onnodig en ingrijpend verstoort.
2 Het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug is in omvang nog te klein om de geo-hydrologische samenhang van rug met flanken en kwelgebieden te kunnen adresseren en daarmee ernstige schade te voorkomen vanuit falende natuurstabiliteit (o.a. verdroging, verzuring, bosbranden). De gebiedspartners samen kunnen het model van het Nationaal Park Nieuwe Stijl in samenhang met een UNESCO Global Geopark als uitgangspunt nemen en daarmee verschillende rug, flank en kwel natuurkernen met elkaar verbinden, tot in de stedelijke ruimten eromheen.
3 De ruimtelijke innovatie van een 'krijgsmacht van de toekomst' kan de koploper positie innemen die het historisch heeft gehad, zoals aangetoond met de Oude en Nieuwe Hollandse Waterlinie, de Grebbelinie en de aanleg van de vliegbasis Soesterberg. Herverdeel de ruimtelijk strategische ligging in samenhang met alle gebiedskwaliteiten en benut optimaal de gunstige combinatie van oefenterreinen en ruimte voor robuuste natuur en wildmigratie, terwijl de strategische ligging bij ov-knooppunten ruimte biedt voor een open campusvorming.
TOEKOMSTBEELD in een presentatie met zestig plaatjes (PDF), is te downloaden vanaf de digitale omgeving
https://padlet.com/paul_roncken/park-ontwerpend-onderzoek-srf9pzlf5ynwmz2s/wish/2787313001
We zijn blij met het advies en deze belangrijkste aandachtspunten, met name ook het advies het Nationaal Park Nieuwe Stijl in samenhang met een UNESCO Global Geopark als uitgangspunt te nemen.
Gebruik van historische kaarten
Water en bodem moeten weer sturend zijn in de ruimtelijke ordening. De geschiedenis kan je daarbij helpen, zo blijkt. STOWA werkt samen met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed om historische kennis over watersystemen en bodemstructuren te ontsluiten voor de waterschappen. “Op oude kaarten zie je hoe vroeger slim gebruik werd gemaakt van het watersysteem. Daar kun je nu van profiteren.”
Herontdekken doet ook waterschapper Maarten Veldhuis. Hij is adviseur en accountmanager bij Waterschap Vallei en Veluwe. “Altijd als ik een nieuw gebied bezoek, pak ik er historische kaarten bij. Je leert het verhaal achter het landschap kennen en ziet hoe ze vroeger slim gebruik maakten van het watersysteem. Daar kun je nu profijt van hebben.” Historische kaarten hebben bijvoorbeeld een belangrijke rol gespeeld bij het herstel van sprengenbeken* op de Veluwe. “Vooral in de lagere gebieden zijn delen van de beken verdwenen of vergraven, oude kaarten zijn dan onmisbaar.”
Voor het hele artikel, klik hier, voor de sprengenfilm klik hier.
Nationaal Programma Landelijk Gebied
Via het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) bekijken onder meer provincies, ondernemers en terreinbeheerders per gebied wat nodig is voor gezonde natuur, schoon water en schone lucht.
Elk gebied is anders. De kwaliteit van natuur, water en bodem is nergens hetzelfde. Daarom verschilt wat er nodig is per gebied. De aanpak moet passen bij de eigenschappen van het gebied. En inspelen op wat water, bodem en natuur aan kunnen.
Het NPLG biedt kaders die de provincies gebruiken om de gebiedsprogramma’s op te stellen. In de gebiedsprogramma’s leggen provincies vast hoe ze de doelen voor natuur, stikstof, water en klimaat gaan halen. En welke maatregelen nodig zijn. Provincies kennen de gebieden en kunnen hierdoor gericht praktijkkennis en de regionale expertise inzetten voor een aanpak op maat.
De provincie Utrecht onderkent binnen ons Geopark de onderstaande programmagebieden: Eemland, Vechtplassen, Utrechtse Heuvelrug, Kromme Rijnstreek, Gelderse Vallei en de linies en limes. Onlangs is het Concept Utrechts Programma Landelijk Gebied (UPLG) ingediend bij de Rijksoverheid.
In de provincie Noord-Holland is dat de Gooi en Vechtstreek. Ook zij hebben een Startnotitie Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG) ingediend.
De diverse noodzakelijke acties zullen een groot beroep doen op de loyaliteit van de betrokkenen waarbij onderkenning van de specifieke leefwijzen in de verschillende landelijke gebieden essentieel is voor de acceptatie. Kenmerkend daarbij is de wisselwerking door de eeuwen heen tussen ondergrond (bodem en water), bovengrond (natuur) en de mens (cultuur) Dit is precies wat het Geopark benadrukt: Ken je Ondergrond, de basis voor Ken je Achtergrond, je culturele roots die belangrijk zijn in het komende ingrijpende proces van verandering.
Een UNESCO Geopark is een visitekaartje, zowel nationaal als internationaal. Het zet een belangrijk deel van het UPLG en PPLG gebied letterlijk en figuurlijk beter op de kaart. Een actief Geopark is een belangrijk communicatie-, verbindings- en draagvlakmiddel naar de bevolking.
Na 1 juli 2023 zullen de minister voor Natuur en Stikstof en de kennisinstellingen RIVM, Planbureau voor de Leefomgeving en Wageningen University & Research de provinciale PPLG’s toetsen. De minister toetst of het PPLG voldoet aan de eisen in de Handreiking voor de gebiedsprogramma’s NPLG. De kennisinstellingen toetsen of de optelsom van de twaalf PPLG’s, aangevuld met het beleid van het Rijk zelf, leidt tot het bereiken van de opgaven in het NPLG.
Daarnaast zal de Ecologische Autoriteit toetsen of de ecologische onderbouwing van het PPLG voldoende is. De natuurdoelanalyses vormen de basis voor ecologische keuzes in het PPLG. Ook de natuurdoelanalyses worden getoetst door de Ecologische Autoriteit.