Geo-Nieuwsbrief-28-maart 2022

Van de voorzitter

Terwijl er in Oekraïne een verschrikkelijke oorlog gaande is zijn er gelukkig ook mooie en hoopvolle zaken te melden. Verschillende Partners vieren dit jaar hun verjaardag met mooie jaartallen. En daar past een hartelijke felicitatie bij. Utrechts Landschap is dit jaar 95 jaar geworden, Goois Natuurreservaat 90 jaar, Geologisch Museum Hofland 50 jaar, Natuur en Milieufederatie (NMU) 50 jaar, HDSR viert 900 jaar waterbeheer en Utrecht heeft dit jaar 900 jaar stadsrechten. Als Geopark willen we niet alleen de verschillende aspecten en deelgebieden met elkaar verbinden, maar ook de gebruikers die met elkaar verantwoordelijk zijn voor de toekomst van het gebied: burgers, ondernemers, boeren, terreineigenaren en -beheerders en overheden. Samen met onze Partners zetten we ons in voor duurzame ontwikkeling, rekening houdend met de aanwezige aardkundige, ecologische en cultuurhistorische waarden. Het Geopark draagt bij aan de bewustwording en biedt de gebruikers van het gebied inzicht in het ontstaan van het landschap en de processen die de huidige leefomgeving hebben gevormd. Daarmee kunnen we de uitdagingen die er liggen op gebied van energie, landbouw, natuur en water beter begrijpen en onze toekomst beter vormgeven. Immers weten hoe en waarom het gebied geworden is zoals het is, is het fundament waarop innovatie en werken aan duurzaamheid worden gerealiseerd. Het gaat om onze toekomst en daar hebben wij samen invloed op.

En dan zijn er komende woensdag gemeenteraadsverkiezingen. Ook die gaan over onze toekomst. We doen bij deze de suggestie vooral te stemmen op een partij die staat voor duurzame ontwikkeling en erkenning en waardering van de aardkundige, ecologische en cultuurhistorische waarden.

Afgelopen periode heeft de 60e (!) Partner onze Partnerovereenkomst getekend: de Nederlandse Kastelen Stichting (NKS). Gevolgd door het Muiderslot.
Best trots op!

Op YouTube een interessante presentatie van prof. dr. Jos Bazelmans, hoofd Archeologie bij het Rijksinstituut voor het Cultureel Erfgoed, tevens lid van onze Wetenschappelijke Adviesraad, over het onderzoek naar het oerbos dat werd ontdekt op landgoed Den Treek, een van de belangrijke Geosites van het Geopark. En ook nu weer een leuk en leerzaam artikel van de hand van Hans Hoes, deze keer over de 2 vergelijkbare Geosites: Oostermeent en Kwintelooijen.

Vrede en duurzame ontwikkeling gewenst,

hartelijke groeten,

Marc Hofstra

Nieuwe Partners
De onderstaande organisaties hebben onlangs een Partner- of Steunverklaring ondertekend en geven daarmee aan dat zij achter het burgerinitiatief Geopark Heuvelrug staan en dat waar mogelijk zullen ondersteunen:

Nederlandse Kastelen Stichting
Wij zetten ons in voor de bescherming van kastelen en buitenplaatsen, historische interieurs en het omliggende historische groen. Het gaat ons daarbij om een bestendige toekomst van kastelen en buitenplaatsen, als levend onderdeel van onze veranderende samenleving.
https://www.kastelen.nl/

Muiderslot
Niet ver van Amsterdam ligt al ruim 700 jaar het Muiderslot, omringd door water en kasteeltuinen. Het is een van de oudste én best bewaarde kastelen van Nederland.Een plek vol verhalen. En een levendige plek waar veel bezoekers komen genieten.
https://muiderslot.nl/

Wij feliciteren de Partners en Jubilarissen

Goois Natuurreservaat (GNR) 90 jaar
Het Goois Natuurreservaat is al negentig jaar beschermer van ruim 2.850 hectare natuur op het noordelijke deel van de Heuvelrug. Het ligt ingeklemd tussen Hilversum, Bussum, Naarden, Huizen, Blaricum, Laren, Muiden en Muiderberg, verdeeld over 61 kleine en grotere natuurgebieden. Al sinds jaar en dag is drukte in de Gooise natuur een gegeven. Tegen veel ontwikkelingen in, zoals sterke bevolkingsgroei, woningbouw, aanleg van wegen en spoorlijnen, afnemende biodiversiteit en verslechterde milieukwaliteit, heeft het GNR ervoor gezorgd dat de eeuwenoude Gooise landschappen bewaard zijn gebleven. zie verder https://gnr.nl/actueel/nieuws/negentig-jaar-natuurbescherming-in-het-gooi/

Utrechts Landschap (UL) 95 jaar
Wat begon met het veiligstellen van acht hectare natuur in 1927, is uitgegroeid tot een organisatie die inmiddels 5.825 hectare natuur en erfgoed beschermt. Onlangs nog kocht de natuurorganisatie landgoed De Woerd aan dankzij vele giften. Stichting Het Utrechts Landschap werd opgericht met als doel om het natuurschoon in de provincie Utrecht te behouden. Directeur-rentmeester Saskia van Dockum: ‘Uiteraard is er in 95 jaar veel veranderd, maar dat geldt niet voor onze doelstelling.’ Ze noemt het ook wel het DNA van de organisatie: ‘Ons DNA is er altijd op gericht om natuur, landschap en erfgoed te behouden. Om dat een stem te geven.’
zie verder http://www.utrechtslandschap.nl/95jaar

Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU) 50 jaar
Op 9 maart bestaat de NMU 50 jaar! Dat betekent een jaar met jubileumactiviteiten. Zoals 50 weken lang Challenges om samen met de NMU de provincie nog duurzamer te maken. Een speciaal jubileumprogramma en de NMU tijdmachine. 50 weken lang blikken we terug en lichten we telkens een jaar uit. Wat speelde er dat jaar? Hoe pakten we dat toen aan en hoe is de situatie nu?
zie verder http://www.nmu.nl/tijdlijn-50-jaar-nmu/

Geologisch Museum Hofland 50 jaar
Geologisch Museum Hofland is in 1972 opgericht. Het museum staat op een stuwwal bij het Sint Janskerkhof, de plek waar Laren oorspronkelijk lag. Het omliggende gebied van het museum heeft een grote verscheidenheid aan landschappen. Het museum is genoemd naar amateurgeoloog Lucas Hofland en geeft zijn bezoekers inzicht in de samenstelling, bouw en geschiedenis van de aarde. Er is aandacht voor geologie, mineralen en regionale prehistorie. Speciale aandacht is er voor het ontstaan van Het Gooi en de oudste bewoningsgeschiedenis van dit gebied. zie verder https://www.geologischmuseumhofland.nl/meer-weten/geschiedenis

900 jaar Waterbeheer door Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR)
In 1122 damden de toenmalige bewoners van Dorestad (nu Wijk bij Duurstede) de Kromme Rijn af. Deze gebeurtenis wordt gezien als het begin van het waterbeheer in het gebied van De Stichtse Rijnlanden. In 2022 vieren we daarom 900 jaar Waterbeheer en dat doen we met een virtueel festivalterrein en activiteiten in de regio. Waterbewust leven maakt het verschil!
zie verder https://www.hdsr.nl/actueel/900-jaar-waterbeheer/

Stad Utrecht 900 jaar
In 2022 heeft Utrecht 900 jaar stadsrechten. Op 2 juni 1122 gaf keizer Hendrik V de Utrechters stadsrechten. Daarmee werd Utrecht officieel een stad. Als bijna de eerste stad van het land. Utrecht was in de middeleeuwen zelfs de belangrijkste en grootste stad van de Noordelijke Nederlanden. We vieren deze verjaardag met een mooi programma voor, door en met zoveel mogelijk Utrechters. Van de Stadsdag op 2 juni 2022 tot en met Sint Maarten op 11 november 2022. zie verder https://www.utrecht.nl/wonen-en-leven/vrije-tijd/utrecht-900-jaar/

still uit film Steentijddag 2022

Steentijddag 2022
Op de Steentijddag 2022 sprak Jos Bazelmans, hoofd afdeling Archeologie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) over het opgegraven oerbos bij Leusden en de klimaatontwikkeling in het laatste deel van de laatste ijstijd. Zie https://youtu.be/8dZIytUxJWY De opname is gemaakt door het RMO. In 2016 en 2017 werden op het landgoed Den Treek-Henschoten bij Leusden de resten opgegraven van een dennenbos uit de tweede helft van het Allerød. Op basis van dendrochronologisch onderzoek konden twee jaarringchronologieën worden samengesteld. Door middel van 14C-onderzoek konden beide reeksen zeer nauwkeurig worden gedateerd. Uiteenlopende vormen van bodemkundig, sedimentologisch en paleoecologisch onderzoek maakten het mogelijk de lokale bosontwikkeling een plek te geven in de ontwikkeling van het laat-glaciale landschap. Tevens bleek het mogelijk de vestiging, ontwikkeling en ondergang van beide bosbestanden in verband te brengen met de klimaatontwikkeling in de late Allerød-periode en het begin van de Jonge Dryas-periode. De ondergang van het jongste bosbestand mag worden geïnterpreteerd als het vertraagde antwoord op de snelle en ingrijpende klimaatverandering bij het begin van de Jonge Dryas-periode. 

Onderzoekgroep: Jos Bazelmans, Ronald van Balen, Johanna Bos, Otto Brinkkemper, Jesper Colenberg, Petra Doeve, Bas van Geel, Tom Hakbijl, Hans van Hateren, Wim Z. Hoek, Hans Huisman, Esther Jansma, Cornelis Kasse, Bertil van Os, Hans van der Plicht, Jeroen Schokker, Nathalie Van der Putten, John van der Woude.
Het onderzoek is gepubliceerd in Quaternary Science Reviews: https://bit.ly/359cNvw
De oude steentijd loopt van ongeveer 2,5 miljoen jaar geleden tot en met de laatste ijstijd, in Nederland ongeveer 10.000 v. Chr.
Het Allerød duurde ongeveer van 13.900 tot 12.850 jaar geleden.
De Jonge Dryas, tussen 12.900 en 11.500 jaar geleden, staat bekend als een periode van kou net voor het begin van het Holoceen, de warme periode tussen glacialen in waarin we nu leven.

Kwintelooien, de Getuigeberg

Geosites Oostermeent/Rijsbergen en Kwintelooien
In het noordwesten en in het zuidoosten van ons Geopark liggen twee Geosites die op dezelfde wijze zijn ontstaan. Zowel de groeve Kwintelooijen (1950-1990) als de groeve Oostermeent en Rijsbergen (1925-1975) zijn door het afgraven van zand door aannemers gevormd en daarna ontwikkeld tot natuurgebied.
Een bijdrage van Hans Hoes van de Vrienden van het Gooi (VVG).
zie verder https://usercontent.one/wp/www.geopark-heuvelrug.nl/wp-content/uploads/VVG-geosites-Oostermeent-enz-1.pdf

Vecht-bij-Loenen-Jan-de-Beyer-1750

Utrechtse Vecht was Romeinse toegangspoort naar het Noorden
De Romeinse generaal Drusus de Oudere liet in Nederland een of meer kanalen aanleggen, maar waar werd nooit duidelijk. Waarschijnlijk is een deel van de Utrechtse Vecht eruit ontstaan, blijkt uit promotieonderzoek.
zie verder https://www.volkskrant.nl/wetenschap/utrechtse-vecht-was-romeinse-toegangspoort-naar-het-noorden~b95076f9/?utm_source=VK&utm_medium=email&utm_campaign=20220304%7Csport&utm_content=Utrechtse%20Vecht%20was%20Romeinse%20toegangspoort%20naar%20het%20Noorden&utm_term=206432&ctm_ctid=4599e2c8e6077104494f2bec369cf7f8

Ons burgerinitiatief heeft geen vaste inkomsten, elke bijdrage helpt en is zeer welkom op
NL62 RABO 0322 0867 60, t.n.v. Stichting Geopark Heuvelrug Gooi en Vecht , officieel erkend als ANBI.

Helpt u mee anderen te attenderen op de mogelijkheid zich in te schrijven voor deze Nieuwsbrief?