bijgewerkt 24-11-2019
Het Geopark wordt aan de zuidzijde begrensd door een rivierengebied dat zich door de eeuwen heen gevormd heeft.
Onze Geo-cineast Marcel Creemers heeft e.e.a. in kaart en film gebracht.
Onderstaand eerst de plaatjes van de tijdvakken om dit eens rustig te kunnen bekijken met als afsluiting de film zelf.
Omdat de zandsporen zijn getoond, en niet alleen het water, zijn deze zanderig gekleurd met daarin met zwart de mogelijke loop van het water.
Bron: Dr. T. De Haas et al., UvU
Long term evolution of the Old Rhine estuary:
Unravelling effects of changing boundary conditions and inherited landscape (2018)
Op veel plaatsen in midden-Nederland vinden we rivierzand in de bodem dat ooit door de Rijn is afgezet.
Alleen de stuwwallen van de Heuvelrug en Veluwe uit de voorlaatste ijstijd hebben de Rijn sindsdien tegengehouden.
De Rijn was al wel bezig zich tussen Rhenen en Wageningen toegang te verschaffen tot de Gelderse en Eemvallei maar dat is door menselijk ingrijpen (dijken) voorkomen.
Door het zandspoor weten we dat de Rijn bijna 7000 jaar geleden hier heeft gestroomd.
Bij 7000 jaren geleden is te zien dat de Rijn in het oosten niet veel anders stroomt dan de huidige Waal. Alleen is het stroomgebied veel breder, omdat dijken ontbreken. Maar in het westen stroomt hij noordelijk van de huidige bedding, maar met een paar kleine aftakkingen naar het zuidwesten richting de Maas, die niet in beeld is.
Bij 6300 zie je bij Wijk bij Duurstede een doorbraak naar NW, maar de oude loop blijft intact. Het rivierwater wordt nu verdeeld over drie stromen.
Bij 4800 zie je de Oude Rijn groter worden en de ZW aftakkingen verminderen.
Bij 3200 is de Oude Rijn met twee parallelle takken de hoofdader geworden en zijn er in het westen geen aftakkingen meer naar ZW. De Rijn is dus in een paar duizend jaren richting noorden afgebogen.
In 2850 gaat die beweging naar het noorden door, door de afwatering naar het noorden vanuit Utrecht. Ook gaat er nu water vanuit Arnhem naar de Gelderse IJssel, waardoor de Oude Rijn water verliest.
Bij 2000 gaat dit verder, maar krijgen we nu ook nog een westelijke afwatering (Linge en Waal). In het oosten zien we een verlegging naar het oosten, waar de Rijn nu ook stroomt.
Bij 1850 krijgt de Rijn ongeveer zijn huidige loop (de Lek). Dat is dus in een paar duizend jaren weer een beweging naar het zuiden.
Bij 1400 zien we twee takken naar het noorden en 4 naar het westen. De Waal wordt de dominante tak. De Maas komt naar het noorden toe en komt dicht bij de Waal uit.
Bij 750 begint de situatie te lijken op de huidige. De Oude Rijn is afgeknepen ten gunste van de Lek.
Het laatste plaatje is ons cultuurlandschap. De rivieren zijn feitelijk kanalen geworden.
Voor de complete animatie, bekijk onderstaande film.
