bijgewerkt 06-05-2022
bron: © RAAP/Overland
Dicht bij Huizen daalt het golvende landschap van het Gooi met een plotselinge knik af naar de rietvelden op de oever van het Gooimeer. Deze helling is een ‘fossiel’ klif. Ooit beukten hier de golven tegenaan van de steeds maar uitbreidende Zuiderzee. Het klif staat voor het enorme landverlies dat hier heeft plaatsgevonden.
Waar ...
toegevoegd door Geopark
Het gebied
Veengebied met Flevomeer en Almere
Om het ontstaan van het klif te begrijpen moeten we terug naar de vroege middeleeuwen. Omstreeks het jaar 800 vormden de stuwwallen van het Gooi een kaap van hoger gelegen zandgronden omgeven door zeer uitgestrekte veenmoerassen. Open water was nog ver weg. Centraal in het latere Zuiderzeegebied lag een natuurlijk meer, in de Romeinse tijd Flevomeer (Flevus Lacum) en vanaf de achtste eeuw Almere genoemd.
Landaanwinst leidt tot landverlies
Omstreeks 800 kreeg de mens belangstelling voor dit veengebied. Door een stelsel van sloten en weteringen te graven lukte het deze venen te ontwateren en bewoonbaar te maken. Helaas leidde deze succesvolle landaanwinst al spoedig tot het tegendeel: landverlies. Door klink en oxidatie van het slappe veen daalde het maaiveld tot dicht bij het peil van de omliggende meren en rivieren. De nog onbedijkte kusten van het Almere waren door hun lage ligging en slappe veenbodem gevoelig voor overstromingen en landafslag. Tijdens de Allerheiligenvloed van 1170 brak de Noordzee bij Texel door de duinenrij. Door deze en andere vloeden werd het Almere directer verbonden met de Noordzee. Het Marsdiep ontstond en het Vlie verbreedde zich. Getijwerking en periodiek optredende stormvloeden zorgden voor nog meer overstromingen en landafslag. Vele tientallen dorpen die in de veenontginningen waren gesticht, zijn daarbij verdwenen. Vanaf 1300 werd het sterk gegroeide Almere voor het eerst aangeduid als Sudersee. Vanaf die tijd werden ook de eerste dijken aangelegd. Bij het Gooi waren dijken niet nodig, omdat het achterland hoger lag. Vanaf ongeveer 1400 bereikte het water de zandige uitlopers van de Gooise stuwwal. Door golfslag kon het water zich in de hoger gelegen stuwwal invreten en zo vormde zich een klif, dat varieert in hoogte van enkele meters tot negen meter boven NAP (Aalberg).
In de eeuwen die volgden breidde het akkerland van Huizen zich uit tot aan het klif. Het klif werd door de Huizener boeren waarschijnlijk gebruikt als wild- en veekering. De helling was begroeid met eikenhakhout dat was doorgroeid met stekelige struiken. De grillige eiken die nu op de helling zijn te zien, komen voort uit het vroegere hakhout.
Vanaf de negentiende eeuw werd dit bijzondere kustgebied ontdekt door de elite. Die kocht hier heide en landbouwgrond aan en stichtte landgoederen. De hoogste delen van het klif werden ingericht als uitzichtspunt over het water. De Eukenberg, op zo’n 200 meter van het klif, is daartoe extra opgehoogd tot 14,3 meter boven zeeniveau.
Door de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 veranderde de Zuiderzee in het IJsselmeer. Aan de golferosie en verdere klifvorming kwam toen een einde. Het ondiepe voorland van het klif is sindsdien begroeid met nat bos en
riet. Het uitzicht vanaf het klif veranderde daarna nog drastisch. De
Zuiderzeebodem werd drooggelegd. Hier was in de voorgaande eeuwen een
laag vruchtbare zeeklei afgezet. Achter het Gooimeer ligt nu Zuidelijk Flevoland met de nieuwe stad Almere. Waar het klif staat voor de verloren strijd tegen de uitbreidende Zuiderzee, staat het uitzicht op de drooggelegde polder voor een gewonnen fase in deze strijd.
Opgesomd: wat herkennen we nog?
- Klif: Het klif vormt nog altijd een zeldzaam landschappelijk fenomeen in de verder door dijken gekenmerkte Zuiderzeekust.
- Begroeiing: het klif is begroeid met grillige eiken, overblijfsel van het hakhout waarmee het klif was begroeid.
- Uitzichtspunten: deze zijn te vinden op de Aalberg en Eukenberg. De Eukenberg is zichtbaar extra opgehoogd op een van nature hoog deel van de stuwwal.
- Uitzicht: zicht over het water van het Gooimeer, het kalme restant van de vroegere Zuiderzee. Tevens bestaat er zicht op de twintigste-eeuwse droogmakerij Flevopolder en de nieuwe stad Almere. Voorland: zone met nat/vochtig bos en met riet op ‘voorland’ klif.
Beheerder: Goois Natuurreservaat https://gnr.nl/de-natuur-in/gebieden/naarder-eng/
Aanvullende interessante publicaties
- wandeling - Huizen, klifkust 4,8 km, Wilk
- fietstocht - Aardkundig Monument-Stuwwal ’t Gooi (noord) 36,6 km, VVV
- fietstocht - Gooi en Eemland 55,1 km